Gezond, comfortabel en klachtenvrij werken is een hele uitdaging voor mondzorgverleners. Het is niet altijd gemakkelijk om een goede en ontspannen zithouding aan te nemen als tandarts. U heeft te maken met een patiënt, eventueel een assistent(e), materiaal,... en dan moet u ook nog voldoende zicht in de mond hebben.
Veel mondzorgverleners zitten langdurig in een asymmetrische en gespannen houding. Klachten aan de rug, schouders, pols en handen komen dan ook veel voor.
Statische houdingen zijn erg belastend voor het lichaam, dat geldt zowel voor staan als zitten. Langdurig zitten is helemaal niet gezond. Zitten wordt niet voor niets 'het nieuwe roken' genoemd.
Een mens is gemaakt om te bewegen. Zitten is eigenlijk alleen bedoeld om het lichaam een rustmoment te geven. Afwezigheid van skeletspiercontracties bij langdurig zitten zou een toename van het ongezonde cholesterol, hart- en vaatziekten, diabetes en het zachter worden van het skelet veroorzaken.
Volgens onderzoek heeft 65% van de tandartsen en 90% van de mondhygiënisten fysieke klachten. Dit hoge percentage klachten beïnvloedt het werk op een negatieve manier. Veel klachten kunnen worden voorkomen of verminderd door een betere zithouding.
Neem een goede zithouding aan
Om de belasting van het werk te verlagen is het van groot belang dat u goed zit:
- Plaats de voeten plat op de grond, ongeveer op heupbreedte. De kniehoek is 110 graden of iets hoger.
- Houd de rug zoveel mogelijk in de natuurlijke S-vorm: een holling in de onderrug, een lichte bolling in de bovenrug en een holling in de nek. In deze actieve zithouding wordt de rug op de juiste wijze belast en is de druk op de tussenwervelschijven gelijkmatig.
- Houd de bovenrug ontspannen gestrekt en het hoofd recht boven de schouders.
- Vanuit de heupen kunt u nog iets naar voren komen om goed zicht te verkrijgen. De S-vorm blijft wel min of meer in stand. Een geschikte werkstoel heeft een lendesteun die de onderrug ondersteunt aan de bovenrand van het bekken. Zit afwisselend met en zonder steun, gebruik de steun altijd bij vermoeidheid. Werk ter afwisseling wel eens staand, bijvoorbeeld bij extracties of voorlichting.
De beste houding is de volgende houding
Blijf voortdurend in beweging, want de beste houding is de volgende houding. U hoeft niet altijd keurig rechtop te zitten, dat houdt niemand vol. Zorg wel altijd voor een goede zithouding als u aan het werk bent. Bent u aan het praten, eten, luisteren of ontspannen, dan mag u gerust eens onderuit zitten of met de benen over elkaar.
Vuistregels voor de plaatsing van de patiënt
Een goede zithouding is symmetrisch, met het werkveld in de mond ongeveer loodrecht op het blikveld en dus recht op uw middellijn. Plaats de patiënt zoveel mogelijk horizontaal, het hoofd van de patiënt is daarbij 'op uw schoot'.
Qua positie en plaatsing van de patiënt zijn er een aantal vuistregels waar u zich aan kunt houden. Stelt u zich voor dat u volgens de klok werkt, waarbij het hoofd van de patiënt 12 uur is. Rechtshandige behandelaars werken dan in alle posities tussen 9-12 uur, linkshandige behandelaars tussen 12-15 uur. Overschrijd uw 'kwartier' met niet meer dan een uur, zo blijft er ook ruimte voor de assistent.
Als voorbeeld: uitgaande van een rechtshandige behandelaar kunt u veel handelingen rechts in de mond vanuit de 9-10 uurs positie doen. Het hoofd van de patiënt draait u dan naar links. Vanuit de 12 uurs positie behandelt u de linkerkant van de mond en draait u het hoofd van de patiënt naar rechts.
Vraag de patiënt voor handelingen in de onderkaak de kin goed op de borst te leggen, eventueel ondersteund met een wigkussentje. Voor de behandelaar moet de onderkaak zichtbaar zijn in dezelfde stand als u een boek zou vasthouden. Voor de bovenkaak kantelt u het hoofd van de patiënt naar achter. De meeste patiënten zijn voldoende in staat om het hoofd te kantelen of te draaien, mits goed ondersteund door de stoel of een kussen.
Voor het finetunen om tot volledig zicht te komen, kunt u het hoofd van de patiënt zijwaarts bewegen. Dat wil zeggen met de oor naar de schouder. Een juiste positie van het hoofd van de patiënt voorkomt de ongunstige houding en ongunstige stand van de pols en vingers.
Tips voor dynamisch werken
Hoe kunt u voldoende bewegen tijdens een drukke werkdag? Zelfs korte onderbrekingen van het zitten zijn belangrijk om de circulatie te verbeteren.
Probeer onderstaande tips eens uit:
- Haal zelf de patiënt uit de wachtkamer.
- Maak een computerwerkplek in de praktijk waar u aan kan staan, met monitor op ooghoogte en toetsenbord op ellebooghoogte.
- Werk af en toe staand, bijvoorbeeld bij een extractie. Dan kunt u ook beter uw kracht gebruiken.
- Doe voorlichting staand of sta even als u praat met de patiënt.
- Sta altijd op als de patiënt de behandelkamer verlaat en loop mee naar de deur.
- Maak een lunchwandeling.
- Vergader staand (of wandelend), dan ben u ook nog eens sneller klaar.
Door een goede zithouding aan te nemen en bovenstaande tips voor dynamisch werken toe te passen, kan u allerlei fysieke klachten voorkomen. Denk ook aan uw medewerkers, en toon hen hoe het beter kan. Waarom spoort u hen bijvoorbeeld niet aan om elke meeting al wandelend te doen? De frisse lucht en de natuur kunnen zelfs voor inspiratie zorgen, wat nieuwe ideeën en 'out of the box' oplossingen voor problemen kan opleveren.
